ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗΣ ΓΡΑΦΗΣ
ΠΕΖΑ
1) Αλλαγή εστίασης σε ιστορία και προσώπου ρημάτων.
2) Δευτερεύουσες τροποποιήσεις σε ιστορία.
3) Μικρές αλλαγές σε παραμύθια.
4) Μεταφορά παραμυθιών στη σύγχρονη εποχή
5) Σαλάτα παραμυθιών
6) Εκτροχίαση ιστορίας, μικρή ή μεγάλη αλλαγή σε περιστατικό ή λόγια κάποιου.
7) Δημιουργία νέας ιστορίας αλλάζοντας την αρχή ή το τέλος μιας άλλης.
8) Δημιουργία ιστορίας με υποχρεωτική επιλογή ομάδας λέξεων.
9) Δημιουργία ιστορίας με ποσοτικό περιορισμό ουσιαστικών, ρημάτων ή επιθέτων.
10) Λειπογράμματα: Δημιουργία ιστορίας με περιορισμό γραμμάτων.
Ταυτόγραμμα: Δημιουργία ιστορίας με υποχρεωτική παρουσία γραμμάτων.
11) Παραγέμιση ιστορίας, περιστοιχίζουμε και υποστυλώνουμε το κύριο συμβάν με άλλα σχετικά (σκέψεις ή ενέργειες), που προηγούνται ή έπονται.
12) Φ ι ν ά λ ε (αφηγηματική έκβαση). Ξεκινάμε την αφήγηση από το τέλος ή από την μέση της ιστορίας.
13) Γράφουμε δύο ιστοριούλες των 15─20 σειρών που η μία ν’ αρχίζει και η δεύτερη να τελειώνει με την ίδια φράση.
14) Αντιστρέφουμε την αρχή με την έκβαση σε γνωστές μικρές ή μεγάλες ιστορίες.
15) Ά ρ ν η σ η λεκτική. Γράφουμε είτε τί δεν είναι αυτό που θα αφηγηθούμε είτε αντιδρούμε σε κάτι που υποτίθεται πως έχει προηγηθεί.
16) Ε λ ε ύ θ ε ρ ο ς π λ ά γ ι ο ς λόγος. Μες στα λόγια που λέει ο ήρωας εμπλέκεται και ο αφηγητής.
17) Ε ρ ώ τ η σ η. Η ερώτηση θεμελιώνει σχέσεις αμοιβαίας εμπιστοσύνης με τον ακροατή / αναγνώστη.
18) Δ η λ ώ σ ε ι ς, α ξ ι ο λ ο γ ή σ ε ι ς. Ταιριάζουν στην πρωτοπρόσωπη ή στην τριτοπρόσωπη αφήγηση.
19) Θ α υ μ α σ μ ός, σ χ ε τ λ ι α σ μ ός. Εύκολη και απλή τεχνική για να ξεκινήσουμε την ιστορία.
20) Π ρ ο σ φ ώ ν η σ η, χαιρετισμός. Φαίνεται παρωχημένη τεχνική.
21) Ι δ ι ό λ ε κ τ α και ιδιωματισμοί. Τα συνιστούμε στους μαθητές που θέλουν να εντυπωσιάσουν από την πρώτη κιόλας φράση της ιστορίας τους.
22) Κ ο ι ν ω ν ι ό λ ε κ τ α και φράσεις δηλωτικές επαγγελμάτων. Φτιάχνουμε φράσεις με βάση τον ιδιαίτερο τρόπο έκφρασης επαγγελματικής ομάδας.
23) Ο ν ό μ α τ α (κύρια), ονομασίες, επώνυμα. Είναι μια καλή αρχή γιατί απαντά αμέσως στην βασική ερώτηση ποιος.
24) Συντάσσουμε φανταστικό αυτοβιογραφικό σημείωμα. Γράφουμε την φανταστική αυτοβιογραφία μας που αν περιέχει και αληθινές πληροφορίες ανάμεικτες με τις ψεύτικες δεν βλάπτει.
25) Δ ι ά λ ο γ ο ς τυπικός, με τις μεγάλες παύλες για την εναλλαγή των προσώπων• διάλογος ενσωματωμένος στην αφήγηση• διάλογος ενσωματωμένος μες στον μονόλογο.
26) Ε ν τ υ π ω σ ι α σ μ ό ς. Ένας από τους ευκολότερους τρόπους να ξεκινήσουμε ή να κορυφώσουμε την ιστορία είναι να αποσβολώσουμε τον υποθετικό αναγνώστη μας με κάτι απίθανο.
27) Ε π ι σ τ ο λ ι μ α ί α φράση, ημερολογίου, διαφημιστική. Αποσπούμε φράσεις από την καθημερινή τους χρήση (από την προσφώνηση μιας επιστολής, για παράδειγμα) και τις βάζουμε να ξεκινήσουν την ιστορία μας:
(α) Θείτσα μου αγαπημένη, σε φιλώ! (επιστολή προς θείαν)
(β) 23.30΄. Σήμερα είχα δύσκολη μέρα με τις δουλειές. (ημερολογιακή εγγραφή).
28) Μ ύ θ ο ς. Δοκιμάζουμε μ ε τ α τ ρ ο π έ ς:
α) στους χαρακτήρες
β) στην υπόθεση
γ) στην μορφή διατύπωσης του μύθου.
29) Σ ύ μ φ υ ρ σ η μύθων. Χρησιμοποιούμε δύο μύθους με κοινό τόπο (π.χ. ένα φίδι), και κάνουμε τον ένα προέκταση του άλλου ή τους συμφύρουμε χωρίς να παραβλέπουμε το επιμύθιο.
30) Από το μύθο στην π α ρ ο ι μ ί α κι από την παροιμία, στο μύθο. Παίρνοντας ως βασικό στοιχείο του μύθου το επιμύθιό του, μπορούμε να οδηγηθούμε σε παροιμίες, κι αντίστροφα, από παροιμίες να φτιάξουμε νέους μύθους.
31) Μυθολογικές π α ρ ε κ τ ρ ο π έ ς. Η μυθολογία που σχετίζεται με θεούς και ήρωες, δίνει πλούσιο υλικό για δημιουργία νέων ιστοριών. Έτσι μπορούμε να δώσουμε διάφορους τίτλους και οι μαθητές να φτιάξουν ιστορίες κωμικού κυρίως χαρακτήρα.
32) Τ η λ ε γ ρ α φ ι κ ά. Αντί για μία μικρή πρόταση μπορούμε να γράψουμε δύο και περισσότερες μικρές κοφτές προτάσεις σε ύφος τηλεγραφήματος ή προκαταρκτικής περίληψης.
33) Μ ί μ η σ η. Διαλέγουμε την εναρκτήρια φράση από λογοτέχνημα που μας αρέσει και σχηματίζουμε παρόμοια, δηλαδή, που ν’ ακούγεται περίπου ομόηχη μα να έχει διαφορετικό νόημα.
34) Π α ρ ο ι μ ί ε ς και παροιμιώδεις φράσεις, σ τ ί χ ο ι, σ υ ν θ ή μ α τ α. Τέτοια φράση, εναρκτήρια ιδίως, χαρίζει την σιγουριά ότι πατούμε στην παράδοση.
ΠΟΙΗΜΑΤΑ
1) Η ακροστιχίδα δημιουργείται όταν το πρώτο γράμμα κάθε στίχου, αν διαβαστεί κάθετα, συνδιαμορφώνει με τα προηγούμενα και τα επόμενα μία λέξη ή μία φράση, ανάλογα με την έκταση του ποιήματος.
2) Μετατροπή ελεύθερου στίχου μοντέρνας ποίησης σε στίχο με ομοιοκαταληξία παραδοσιακής και το ανάποδο.
3) Η επανάληψη. Δημιουργία επαναλαμβανόμενου μοτίβου.
4) Το επίγραμμα θρηνεί την αμετάκλητη απώλεια και έχει ως εκ τούτου πένθιμο χαρακτήρα. Μπορούμε όμως να χρησιμοποιήσουμε το επίγραμμα χιουμοριστικά, σατιρικά, εν είδει παρωδίας.
5) Καλλιγραφήματα• Concrete poems: Το σκεπτικό είναι ότι η απεικόνιση – εμφάνιση, το πώς δηλαδή είναι μορφοποιημένο το ποίημα στο χαρτί, καθρεφτίζει και το περιεχόμενό του. Αν γράφουμε ένα αισθηματικό ποίημα τού δίνουμε το σχήμα της καρδιάς, αν γράφουμε για ένα μπαλόνι, για ένα καράβι, δίνουμε το αντίστοιχο σχήμα.
6) Conversation poems: Αφού προηγηθεί η επεξεργασία του ποιητικού κειμένου στην τάξη, ο εκπαιδευτικός ζητεί από τους μαθητές να συνομιλήσουν με τον λογοτέχνη μέσα από την δική τους ποιητική δημιουργία.
7) Δημιουργία λίμερικ.
τα βασικά χαρακτηριστικά των λίμερικ:
● πεντάστιχα ποιήματα
● ζευγαρωτή ομοιοκαταληξία
● πέμπτος στίχος: επανάληψη του πρώτου (αα-ββ-α).
● τοπωνύμιο
● εικονοποιία
● φαντασία, πρωτοτυπία
● χιούμορ, σάτιρα
● στοιχείο του παραλόγου
8) Ο δημιουργός του Clerihew Edmund Bentley όρισε το συγκεκριμένο ποιητικό είδος :
---ως τετράστιχο που αποτελείται από δύο δίστιχα με ζευγαρωτή συνήθως ομοιοκαταληξία.
---Καθ’ όσον τα δύο δίστιχα δεν αφήνουν κενό μεταξύ τους, αυτό που τα ξεχωρίζει είναι ο αριθμός των συλλαβών, το μήκος μ’ άλλα λόγια του στίχου.
-- Οι πρώτοι δύο στίχοι είναι εμφανώς πολύ πιο μικροί απ’ ότι οι επόμενοι δύο.
9) Μαντινάδες και τσιαττιστά
Μαντινάδες
---παραπέμπει στην Κρήτη,
---δίστιχο, με στίχους συνήθως δεκαπεντασύλλαβους και με ομοιοκαταληξία.
--- στοιχείο της μαντινάδας είναι το κρητικό ιδίωμα,
Τσιαττιστά
---κομμάτι της Κυπριακής λαϊκής ποίησης.
--- ολιγόστιχα, συνήθως δίστιχα, ομοιοκατάληκτα δημιουργήματα σε ιαμβικό δεκαπεντασύλλαβο.
---οι τελευταίες επτά συλλαβές επαναλαμβάνονται συνήθως από την ομήγυρη.
--- Τα δίστιχα αυτά έχουν ανταγωνιστικό χαρακτήρα,
10) Ασκήσεις μέτρου
11) Ἀσκηση με μονόστιχα, δίστιχα.
12) Ασκήσεις στην ομοιοκαταληξία.
13) Παρωδία. Οι μαθητές οικειώνονται το ποίημα, βιώνουν τον σαρκασμό του ποιητή και μαθαίνουν να διατυπώνουν τις σκέψεις και τα συναισθήματά τους με λεπτότητα και χιούμορ. Οι ποδοσφαιρικές ομάδες, η πολιτική κατάσταση, ακόμη περισσότερο η ίδια η σχολική ζωή προσφέρουν στοιχεία που μπορούν με την δέουσα αίσθηση κοσμιότητας ν’ αποτελέσουν αντικείμενο παρωδίας.
14) Ασκήσεις με PERSONA. Το ποιητικό υποκείμενο που αναλαμβάνει να εκφέρει το νόημα δεν είναι κατ’ ανάγκην ο ίδιος ο μαθητής. Μερικοί μαθητές έχουν την εντύπωση ότι η δημιουργία ποιήματος τους εκθέτει, καθώς αισθάνονται πως ποίημα σημαίνει βγάζω την ψυχή μου στην φόρα, φανερώνω όλα μου τα μυστικά. Αυτή η αντίληψη πρέπει οπωσδήποτε να καταρριφθεί μέσα από ασκήσεις που θα προσδιορίζουν από τον διδάσκοντα ένα διάφορο από τον εαυτό τους ποιητικό υποκείμενο• το alter ego τους.
15) Ασκήσεις με sms. Να στείλουν ένα SMS γραμμένο με ποιητική χροιά για μια οποιαδήποτε στιγμή από την πληθώρα στιγμών και περιστάσεων που τους ενδιαφέρει.
16) Σονέτο.
---Ποίημα δεκατετράστιχο με μέτρο 11σύλλαβο, 13σύλλαβο ή 15σύλλαβο στις πιο συνηθισμένες μορφές του
---και με ομοιοκαταληξία πλεχτή ή σταυρωτή, ποτέ όμως ζευγαρωτή.
17) Μετατροπή του ποιήματος σε πεζό και το ανάποδο.
18) Χαϊκού, Τάνκα.
• ιαπωνέζικο,
• προσλαμβάνεται εύκολα και από μικρούς μαθητές•
• τρεις στίχοι
• με 5, 7 και 5 συλλαβές
19) Εικονοποίηση ποιήματος με βάση τους θεματικούς άξονες.
20) Δημιουργία κόμικς με αναπαράσταση ποιητικών διαλόγων (αποσπάσματα στίχων από ποιήματα π.χ. Αναγνωστάκης με Εγγονόπουλο ή Καρυωτάκης με Πολυδούρη).
21) Διάσπαση ποιήματος (παράλειψη λέξεων ή στίχων) και εκ νέου αναδόμησή του.
22) Δημιουργία νέου ποιήματος από σύζευξη δύο ή περισσοτέρων άλλων.
23) Δημιουργία συννεφόλεξου με στίχους ποιήματος. (wordle, worditout)
24) Εικονοποίηση ποιήματος με στίχους ποιήματος μαζί με φωτογραφίες ποιητή και γενέτειράς του.
